Çocukların dijital medya kullanımı kısıtlanmalı mı?
Sosyal medyanın çocuklar tarafından çok ağır biçimde kullanılmasının beraberinde birçok sakıncaları da getirdiğine dikkat çeken uzmanlar, dijital reşitlik kavramının altını çiziyor. Kimi ülkelerde 13, bazılarında 16 olarak belirlenen dijital reşitlik yaşında şimdi bir uzlaşı sağlanmadığını söz eden uzmanlar, dijital reşitlik yaşının belirlenmesi halinde çocukların da sorumluluk alabileceğini belirtiyor. Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, çocukların dijital medya imkanlarından yoksun bırakılmasının hakikat olmadığını kaydediyor.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik kısmından Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, dijital reşitlik konusunda değerlendirmede bulundu.
Dijital reşitlik yaşı belirlenirse çocuklar sorumluluk alabilir
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, UNICEF’in 2017 yılında yayınladığı “Dünya Çocuklarının Durumu 2017: Dijital Bir Dünyada Çocuklar” başlıklı raporda da belirtildiği üzere her çocuğun dijital mecraların getirilerinden eşit bir biçimde faydalanabilmesi, tehditlerinden de sakınarak kendilerini koruyabilmesi gerektiğini belirterek “Çocukların toplumsal medyaya iştiraki, kendini söz edebilme imkanının olması üzere hakları çeşitli ülkelerde ‘Dijital Reşitlik Yaşı’ siyaseti kapsamında sağlanıyor.” dedi.
Dijital reşitlik yaşı her ülkede farklı
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Belçika, Danimarka, Estonya, Finlandiya ve Birleşik Krallık üzere ülkelerde dijital reşitlik yaşı 13; Almanya, Macaristan, İrlanda ve Romanya üzere ülkelerde ise 16 kabul ediliyor. Ancak belli ülkelerin standartlaştırma çalışması olsa da milletlerarası seviyede muhakkak bir standardı şimdi yok. Buna nazaran, dijital reşitlik yaşının en az 13 olduğu kabul edildiğinde, daha küçük yaştaki çocukların dijital medya kullanımı ve buna yönelik denetim ve kontrollerinin sağlanması ebeveynlerinin sorumluluğundadır.” diye konuştu.
Dijital mecralar dikkat cazibeli ögeler barındırmaktadır
Dijital medyanın çocuklar açısından dikkat alımlı ögeler barındırdığını kaydeden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Hareketli imajlar, fotoğraflar, görüntüler bilhassa toplumsal medya üzere etkileşimli dijital mecralarda ilgi çekmektedir. Dikkat çekme tıpkı vakitte eğitimin bir kesimidir. Öğrenme dikkatle başlar ve ilgi, itimat, tatmin etapları ile kalıcı hale gelir. Buna ARCS (Attention-Relevance-Confidence-Satisfaction) motivasyon modeli de diyoruz. Bir içeriğe dikkat çekmek ve onu kalıcı hale getirmek bu formda mümkün oluyor. Dikkat sağlanamadığında görülen ya da işitilen şeyler kısa müddetli bellekte kalıyor, kalıcı belleğe ulaşmadan bir mühlet sonra unutuluyor. Münasebetiyle dikkat alımlı ögeleri barındıran dijital mecraların çocuk ve yetişkinlerin öğrenmesinde işe katılması kıymetlidir.” diye konuştu.
Sosyal medya için standardizasyon çalışmalarına muhtaçlık var
Eğer faydalı kullanıma kavuşursa toplumsal medyanın akılda kalıcı ögelerin işe katılmasıyla eğitim emelli kullanılabileceğini tabir eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Haber takibi, eğitsel içeriklere ulaşma, ulaşılması günlük hayatta sıkıntı ya da mümkün olmayan uzaktaki şahıslarla bağlantı kurma ve hatta lisan tahsili üzere pek çok avantajı vardır. Bu mecraların olumlu yanlarından yararlanabilmek için tabi dijital medya okuryazarlığı maharetlerine sahip olmak gereklidir. Bilhassa çocuklar açısından tehdit edici yanları düşünüldüğünde, kullanım yaşı üzere belli standardizasyon çalışmalarına gereksinim olduğu ortaya çıkmaktadır.” dedi.
Ebeveynlerin de dijital medya okuryazarlığı hünerlerine sahip olması gerekir
Çocukların bilişim teknolojileri ile müsabakası ve deneyimlemesi ailelerin denetiminde olduğundan ebeveynlerin dijital medya okuryazarlığı maharetlerine sahip olmasının da ehemmiyetine işaret eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Bu marifetlerin çocuğa birinci aktarıcısı ebeveynleridir. Dijital medya okuryazarlığı kapsamındaki; dijital medya kullanım müddeti, yanlışsız bilginin teyit edilmesi, dezenformasyondan korunma, uydurma hesapları fark etme, içeriklerin uygun bir formda seçilmesi ve yayınlanması, etik kurallara uyma, duygusal yayılıma dikkat etme ve olumsuz içeriklerden korunma üzere birtakım hünerlere her yaştan bireyin sahip olması beklenmektedir.” dedi.
Dijital medya imkanlarından yoksun bırakmak hakikat değil!
“Çocukların günümüz kurallarında dijital medyadan yoksun bırakılması gerçek değildir” diyen Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, şunları söyledi:
“Eğer dijital reşitlik yaşı ve bununla ilgili siyasetler belirlenirse çocukların dijital medya imkanlarından faydalanabilmesi sağlanabilir. İlköğretim müfredatında ye alan Bilişim Teknolojileri dersinde dijital medya okuryazarlığı maharetleri kazanımı hedeflenirse çocukların dijital medya kullanım sorumluluğunu almalarına hazırlık yapılabilir. Dijital Reşitlik Yaşı ise, ülkemizde yasal çerçeve ile belirlenebilir ve bu hususta fakat uygulanabilir siyasetler sağlanırsa ve kültürel yayılım için bilgilendirme çalışmaları yaygınlaştırılırsa çocukların dijital medya mecralarından sağlıklı bir halde yararlanabilmesi mümkün olacaktır.”
13 yaş altındaki çocuklar için Youtube tehlike oluşturabilir
13 yaşın altındaki çocukların dünya genelinde yaygın olarak Youtube mecrasını kullandığını söz eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Araştırmalar incelendiğinde, İsveç’te Youtube kullanımı 9-18 yaş aralığında birinci sırada gelmektedir. İngiltere’de ise, 8-11 yaş ortası çocukların 81’inin Youtube kullandığı belirtilmektedir. 9-12 yaşlarındaki İsveç çocuklarla küme görüşmeleri ve müşahede yapılarak yürütülen araştırmada, çocukların izledikleri bir Youtuber’ı kendilerince kimlik oluşturmada inşa ettikleri, yani takip edilen fenomenin çocuğun kim olduğunu belirlemede tesirli olduğu bulunmuştur. Bu durum aslında 13 yaş altı çocukların toplumsal medya kullanım sorumluluğunu almaları ve kendilerini ziyanlı içeriklerden muhafazaları için şimdi erken olduğunu göstermektedir. Kendi kişilik özellikleri yerine fenomenlerin kişiliğine bürünmeleri çocuklar için tehlike oluşturabilir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
